تأمین‌مالی مبتنی بر بدهی

در گذشته تأمین منابع مالی از طریق بدهی تنها از طریق سیستم بانکی صورت می‌پذیرفت. در چند سال اخیر ایجاد ساختار‌های قانونی و تشکیل نهاد واسط جهت انتشار انواع اوراق بدهی، امکان تامین‌مالی مستقیم از سرمایه‌گذاران خرد با حجم بالا را فراهم نموده است. ابزارهای تأمین مالی بازار بدهی به تدریج تنوع چشمگیری یافته و خوشبختانه قابل استفاده توسط طیف متنوعی از اشخاص حقوقی می‌باشد. تأمین‌مالی از این طریق به معنی انتشار اوراق بهادار و فروش مستقیم آن به سرمایه‌گذاران خرد و کلان می‌باشد که معمولاً به دلیل حذف واسطه‌ها و مواجهه مستقیم با سرمایه‌گذاران، از نرخ بهای تمام شده کمتری برخوردار است. حجم انتشار اوراق بدهی به خوبی نمایانگر رشد روز افزون توجه شرکت‌ها به تامین‌مالی از طریق انتشار انواع اوراق بدهی است.

انتشار اوراق نوآوری

بر اساس بررسی‌ها و مطالعات انجام‌شده بر روی زیست‌بوم‌های نو‌پای جهانی ملاحظه می‌گردد که این شرکت‌ها پس‌ازآنکه به پیش‌بینی درآمد روشنی دست یافتند و بازار محصولاتشان به اثبات رسید برای آنکه از رقیق شدن سهام و هزینه‌های تأمین مالی بالا پرهیز نمایند اقدام به تأمین‌مالی از طریق ابزارهای بدهی نظیر اوراق و یا اوراق قابل تبدیل به سهام می‌کنند. به طور مثال شرکت فیس‌بوک بعد از مراحل اولیه جذب سرمایه، ۱۰۰ میلیون دلار و شرکت فست‌پی بلافاصله پس از مرحله اولیه، در دو مرحله متوالی ۵۲.۵ میلیون دلار از طریق بدهی تأمین‌مالی کرده‌اند. لذا به طور خلاصه می‌توان جذابیت‌های این نوع از تامین‌مالی را برای شرکت‌ها به شرح زیر برشمرد:
• امکان تأمین‌مالی در حجم‌های بالا بدون رقیق‌شدن سهام
• پرداخت اصل مبلغ انتشار اوراق در سررسید، در مقایسه با وام که اقساط شامل اصل و سود می‌شود
• تبلیغ برند شرکت 
• برقراری ارتباط شرکت با بازار سرمایه و تسهیل عرضه عمومی احتمالی سهام شرکت 
جهت بهره‌مندی حداکثری این شرکت‌ها از این روش تامین‌مالی، فاینتک در مذاکره با نهادهای نظارتی نظیر سازمان بورس و اوراق بهادار و هم‌چنین نهادهایی نظیر صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تسهیلاتی را به شرح زیر فراهم نموده ‌است: 
• امکان ضمانت اوراق توسط صندوق‌ نوآوری و شکوفایی و هم‌چنین صندوق‌های پژوهش و فناوری
• تخصیص منابعی جهت بازارگردانی اوراق
• تخصیص منابعی جهت خرید بخشی از اوراق با نرخ سود پایین‌تر
• فراهم نمودن امکان تبلیغات ارزان قیمت تلویزیونی 
همه موارد فوق موجب می‌شود که علاوه بر کوتاه‌شدن فرایند انتشار اوراق، نرخ تامین مالی به میزان قابل‌توجهی برای شرکت‌های نو‌پا کاهش یابد.
​​​​​​​

انتشار اوراق بدهی
​​​​​​​
مدل‌های تأمین‌مالی مبتنی بر ابزارهای بازار بدهی از تنوع بالایی برخوردار است که هر کدام از این مدل‌ها امکانات منحصر به فردی را به متقاضیان تأمین‌مالی ارائه می‌دهند. از جمله این امکانات می‌توان به کاهش هزینه تأمین‌مالی نسبت به اخذ تسهیلات بانکی، بهره‌گیری از معافیت‌های مالیاتی مطابق ماده 7، 11 و 12 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، وجود شفافیت اطلاعات در خصوص تمامی مراحل تأمین مالی و نظارت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار و امکان سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران با سرمایه‌های اندک و خرد اشاره کرد. با توجه به ماهیت تامین‌مالی مورد نظر شرکت‌ها، ابزارهای مختلف تأمین مالی در بازار بدهی ایران قابل تصور است که براساس مستندات و مدارک و ویژگی‌های پروژه یکی از این مدل‌ها، عملیاتی خواهد شد. در ادامه تعدادی از انواع مختلف اوراق بدهی معرفی خواهند شد.

اوراق اجاره:
این اوراق ابزاری مناسب جهت تأمین منابع مورد نیاز جهت اجرای طرح‌های توسعه، تأمین سرمایه در گردش، خرید دارایی جدید و… بر اساس عقد اجاره می‌باشد. جهت استفاده از این ابزار وجود یک دارایی به عنوان دارایی مبنای انتشار ضروری است. مبلغ تأمین مالی به اندازه ارزش روز دارایی مبنای انتشار می‌باشد.

اوراق مرابحه:
این نوع اوراق بر پایه بیع مرابحه می‌باشد که در آن فروشنده بهای تمام شده کالایی را به اطلاع خریدار می‌رساند و تقاضای مبلغی به عنوان سود می‌نماید. در این روش ناشر اوراق از طرف سرمایه‌گذاران اقدام به خرید مواد و کالای مورد نیاز بانی می‌نماید و برپایه بیع مرابحه به قیمتی بالاتر آن را به بانی می‌فروشد. استفاده از این روش تأمین مالی برای تأمین کالا و مواد رایج است.

اوراق استصناع:
در اوراق  استصناع یا همان سفارش ساخت، ناشر اوراق در قبال ساخت یک دارایی مبلغی به سازنده (پیمانکار) پرداخت نموده و دارایی تکمیل شده را به بانی می‌فروشد. در اوراق استصناع به طور معمول کالای موضوع استصناع در ابتدای انتشار موجود نیست و سازنده در آینده آن را ساخته و تحویل می‌دهد.

اوراق مضاربه:
اوراق مضاربه جهت انجام فعالیت‌های تجاری، بازرگانی منتشر می‌گردد و در این نوع اوراق ناشر از طرف سرمایه‌گذاران، با بانی جهت انجام طرح تجاری اقدام به عقد قرارداد مضاربه می‌نماید.

اوراق منفعت:
اوراق بهادار با نامی است که نشان‌دهندۀ مالکیت مشاع دارندۀ آن بر مقدار معینی از منافع آتی حاصل از بکارگیری دارایی‌ها یا ارائه خدمات معین و هرگونه حقوق معین قابل نقل و انتقال برای یک دوره زمانی مشخص  است. این اوراق قابل معامله در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس می‌باشند. منفعت، عواید مستمر حاصل از دارایی معین یا حق استفاده از خدمات یا سایر حقوق قابل نقل و انتقالی است که مبنای انتشار اوراق منفعت قرار می‌گیرد.

​​​​​​​اوراق وکالت:
اوراق بهادار با نام و قابل نقل و انتقالی است که نشان‌دهندۀ مالکیت مشاع دارندۀ آن در دارایی‌ها، کالاها، خدمات، پروژه معین یا حقوق و منافع ناشی از انجام فعالیت‌های اقتصادی مشخص است و بر مبنای قرارداد وکالت منتشر می‌شود. موضوع وکالت، انجام فعالیت‌های اقتصادی مبتنی بر معاملات موضوع عقود اسلامی در چارچوب قوانین و مقررات کشور با هدف کسب سود از طریق اقداماتی از قبیل خرید، فروش، اجاره، ساخت یا ایجاد دارایی/کالا/خدمات و انعقاد قراردادهای مربوطه از محل منابع ناشی از انتشار اوراق وکالت است.

انتشار اوراق تبعی

​​​​​​​یکی از روش‌های تامین مالی مبتنی بر سهام شرکت‌های بورسی استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی می‌باشد. در این روش که مدت سررسید آن معمولا  1 سال است،‌ سهام پایه توسط سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود اما در کنار آن دو اختیار خرید و فروش نیز رد و بدل می‌شود که یکی اختیار فروشی است که بانی به سرمایه‌گذاران می‌دهد ، مبنی بر بازخرید سهام در سررسید و دیگری اختیار خریدی که سرمایه‌گذاران به بانی می‌دهند مبنی بر اینکه اگر در سررسید سرمایه‌گذاران سهام پایه را به بانی نفروختند وی بتواند سهام را بازخرید نماید. جهت اطمینان از اجرای تعهدات توسط هریک از دو طرف، وثایقی از آنها اخذ می‌شود که در قالب سهام بوده و عملیات وثیقه‌گذاری آن در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی انجام می‌شود.
انتشار اوراق بر اساس دستورالعمل‌ انتشار اوراق تبعی و با مجوز کمیته انتشار اوراق تبعی که متشکل از یک نماینده از سازمان بورس، یک نمایده از شرکت‌ بورس و یک نماینده از شرکت‌ سپرده‌گذاری مرکزی است انجام می‌شود. در این کمیته با توجه به سیاست‌های کلان پولی و بانکی و شورای بورس نرخ سود اسمی و مبلغ اوراق تعیین می‌شود. شرایط انتشار اوراق تبعی به شرح زیر می‌باشد:
باتوجه به زمان‌بندی‌هایی که در دستورالعمل تعیین شده است مدت زمان لازم برای اخذ مجوز انتشار حدود 3 هفته به طول خواهد انجامید.

ارتباط با قسمت خدمات مالی